Orelec - drewniana cerkiew poza szlakiem

 https://www.geocaching.com/geocache/GC7XRMD

 Na niewielkim wzgórzu, w centrum wsi Orelec stoi drewniana cerkiew greckokatolicka z 1759 roku, której główną patronką była Święta Anna. Prawdopodobnie została ona wybudowana z materiałów pozyskanych z rozbiórki cerkwi w Uhercach Mineralnych, gdy tam wybudowano nowy, barokowy kościół otoczony murem obronnym.  

Cerkiew jest niewielka i zbudowana została na wzór kościoła łacińskiego z zakrystią z boku.Świątynia została posadowiona bez fundamentu, na kamiennej podmurówce, którą dawniej osłaniał daszek fartuchowy. Posiada konstrukcję zrębową, jest obita gontem, w oknach znajdują się XIX-wieczne kute kraty, a dwuspadowy dach zwieńczono wysmukłą kopułą w formie wieżyczki. Wewnątrz cerkwi znajdowały się trzy ołtarze (główny z tabernakulum i dwa mniejsze) uznawane za najstarsze w okolicy i w Bieszczadach.Ołtarze były przejawem latynizacji cerkwi po synodzie w 1720 roku, który dopuścił spełnianie obrządku bez ikonostasu.W pobliżu cerkwi stoi drewniana dzwonnica zbudowana na planie kwadratu, która początkowo również była obita gontem. Nakryta jest dachem namiotowym, Dolna część dzwonnicy stanowiła dawniej gromadzki spichlerz, a w górnej znajdowały się dzwony. Wokół cerkwi zachował się stary drzewostan.

W roku 1963 cerkiew została wyremontowana. Od roku 1947, gdy wysiedlono grekokatolików, nie pełniła już swojej funkcji.W roku 1967 roku cerkiew została przejęta przez parafię w Uhercach i pełniła rolę kościoła rzymskokatolickiego. Obecnie obiekt jest zamknięty, a rozpoczęty remont zawieszono.

Wielu cennych informacji o wsi w pierwszych latach XIX wieku dostarcza dokument wizytacji cerkwi we wsi Orelec w dobrach Wielmożnej Salomei Jordanowej z Niesiołowskich, Diecezji Przemyskiej, Cyrkułu Sanockiego, dekanatu Liskiego z dnia 25 VI 1807 r. spisany przez Imć księdza Teodora Laureckiego, głównego szkół cyrkułu sanockiego katechety dekanatu Liskiego i Olchowieckiego, administratora w Orelcu. 

Krościenko - cerkiew

W Muzeum-Zamku w Łańcucie w Dziale Sztuki Cerkiewnej znajdują się skromne fragmenty ikonostasu z XVII i XIX wieku oraz kamienna chrzcielnica z tejże cerkwi. Aktualny wystrój wnętrza jest całkowicie współczesny.

więcej zdjęć https://photos.app.goo.gl/a1U2n8dtw412eJWQ6

Budowla jest orientowana (prezbiterium ku wschodowi), konstrukcji zrębowej, trójdzielna, oszalowana. Dachy kalenicowe, nad nawą kopuła na ośmiobocznym tamburze pokryta jak i pozostała część gontem. Nad prezbiterium oraz babińcem wieżyczki z cebulastymi hełmami. Sklepienie wewnątrz cerkwi belkowane spięte dwoma krzyżującymi się tragarzami.

Przed wejściem, od zachodniej strony, na kamiennej podmurówce znajduje się drewniana, XIX- wieczna dzwonnica o konstrukcji słupowej pokryta gontowym namiotowym daszkiem.

Cerkiew zyskała dużo po wycięciu wianka starych drzew okalających budowlę, dzięki czemu jest lepiej widoczna.

Powyżej przycerkiewny cmentarz m.in. z nagrobkami greckich emigrantów mieszkających niegdyś w Krościenku. Na uwagę zasługuje nagrobek jednego z proboszczów w kształcie trumny położony tuż obok cerkwi.

Ustianowa Górna

Cerkiew usytuowana wśród zabudowy mieszkalnej w pd.- wsch. części wsi, w odległości ok. 200 m. od drogi Sanok-Ustrzyki Dolne, po jej prawej stronie. Teren cerkiewny na planie nieregularnym, ogrodzony drewnianym płotem na murowanych słupkach. Wejście od strony ul. Wiejskiej (od pn.). W części pn.-zach. (po prawej stronie od wejścia) murowana kaplica neogotycka, przy wejściu, po lewej stronie nowa dzwonnica drewniana, w narożniku pn.- wsch. ołtarz polowy. Cerkiew orientowana, położona w centralnej części placu, otoczona szerokim wieńcem starodrzewia. Przy zakrystii kamienny nagrobek.

Górzanka

Dawna cerkiew greckokatolicka pw. św. Paraskewy w Górzance znajduje się na niewielkim wzgórzu, w otoczeniu starych dębów, przy drodze prowadzącej z Wołkowyji do Baligrodu. Poniżej cerkwi współczesna kapliczka rzymskokatolicka.

Pierwsza wzmianka o cerkwi w tej miejscowości pochodzi z roku 1599 i wspomina drewnianą cerkiew stojącą wówczas  na wzgórzu zwanym Bylite. Cerkiew spłonęła a kolejną wzniesiono w roku 1718 już na nowym miejscu. W roku 1835 rozpoczęto obok niej budowę kolejnej- stojącej do dziś drewnianej cerkwi. Konsekracja odbyła się 10 września 1838 roku. Fundatorem cerkwi był ówczesny właściciel Górzanki- Feliks Giebułtowski (wg innych źródeł był to Piotr Glajzer).

Świątynia została odnowiona w roku 1912. Prace malarskie (polichromia figuralna) wykonał wówczas  Włodzimierz Pawlikowski. Od roku 1948 jest użytkowana jako kościół rzymskokatolicki- najpierw filialny a od 1969 jako kościół parafialny pw. Wniebowstąpienia Pana Jezusa.

Równia

Równia 

Cerkiew orientowana, umiejscowiona na wzniesieniu, w zakolu potoku Równia. Przy cerkwi cmentarz, na którym kilka zachowanych nagrobków. 

Cerkiew drewniana, konstrukcji zrębowej, trójdzielna, trójkopułowa, z opasaniem opartym na uskokowych rysiach. Ponad babińcem empora konstrukcji słupowej. Sanktuarium, nawa i babiniec kwadratowe w planie. Nawa najobszerniejsza. Na zrębie ścian nawy i babińca tambury (nad nawą ośmioboczny, nad sanktuarium czworoboczny). Dachy nad każdą z przestrzeni w formie kopuł o sferycznym profilu, z okapem ( nad nawą ośmiopołaciowy, nad sanktuarium i babińcem czteropołaciowe). Masyw nawowy najwyższy. U podstawy tamburów dachy koszowe, powyżej zwielokrotnione okapowe. Ściany powyżej opasania i wszystkie połacie dachowe opierzone gontem. Ponad nawą zrębowe sklepienie ośmiopolowe, w sanktuarium zwierciadlane. Portal w zachodniej elewacji i otwory okienne ościeżowe.

Świątynia w Równi należy do nielicznych zachowanych, na terenie południowo-wschodniej Polski, trójdzielnych cerkwi kopułowych.

Równia - wnętrze

Rabe - cerkiew z 1852 r.

N49.36591 E22.66085

Cerkiew orientowana, umiejscowiona w centralnej części wsi, na niewielkim wzniesieniu, po wschodniej stronie drogi Ustrzyki Dolne- Czarna Górna. W niewielkiej odległości od cerkwi, od południowego-zachodu, wolnostojąca murowana dzwonnica. Zespół cerkiewny otoczony starodrzewem. Przy cerkwi cmentarz.

Cerkiew drewniana, trójdzielna, z zakrystią od północy, z sanktuarium zamkniętym ścianą prostą, konstrukcji zrębowej. Ściany zbieżne. Daszek okapowy opasujący cerkiew wsparty na rysiach. W zachodniej elewacji dwukondygnacyjne podcienie. zrąb ścian nawy wyższy niż w sanktuarium i babińcu. Dachy konstrukcji krokwiowej, dwuspadowe, o zróżnicowanej wysokości kalenic. Nad nawą uskok w połaciach dachowych. Centralnie, na jej kalenicy sześcioboczny tambur nakryty namiotowo ze ślepą latarnią. Nad zakrystią dach pulpitowy. Wszystkie połacie dachowe pokryte blachą. Ściany pobite gontem. Wewnątrz, w części zachodniej, chór śpiewaczy.

Hoszów

Cerkiew w Hoszowie - zima'2000

Cerkiew drewniana, konstrukcji zrębowej, trójdzielna, jednokopułowa, z opasaniem na rysiach. Sanktuarium zamknięte trójbocznie, z parą zakrystii pod opasaniem. Babiniec prostokątny. Poszerzony korpus nawowy. Centralny masyw świątyni w przestrzennym układzie krzyżowym, akcentowany takim układem kalenicowych dachów ponad głównymi pomieszczeniami cerkwi (kalenice i okapy połaci dachowych, z wyłączeniem obniżonego dachu zachodniej części babińca, na tej samej wysokości). Powyżej kalenic, nad centralną częścią nawy wysoki tambur, na którym dach w formie ośmiopołaciowej, podciętej kopuły, zwieńczony baniastą sygnaturką. Mniejsze sygnaturki na kalenicach układu krzyżowego. Wszystkie połacie dachowe pod blachą. Ściany zewnętrzne oszalowane deskami pionowo.

Cerkiew w Hoszowie należy do grupy zabytków, licznie jeszcze reprezentowanych na obszarze południowo – wschodniej Polski, których forma ukształtowała się w wyniku świadomych poszukiwań stylistycznych, mających doprowadzić do wypracowania form tzw. uniwersalnego “stylu Narodowego" (podobnym zjawiskiem w polskiej tradycji kulturowej tego czasu jest ukształtowanie się tzw. “stylu zakopiańskiego"). cechą charakterystyczną tego procesu jest chęć sięgania do najdawniejszych tradycji kultury Narodowej (często definiowanych w sposób subiektywny) poprzez sztukę ludową. Jednym z kierunków takich poszukiwań na gruncie ukraińskiej architektury sakralnej było nawiązanie do krzyżowego układu przestrzennego świątyni, rozpowszechnionego m.in. Na obszarze Huculszczyzny. Wśród cerkwi w południowo-wschodniej Polsce cerkwie w Hoszowie i Gładyszowie najbardziej wyraźnie do niej nawiązują.

Żłobek - cerkiew przy drodze

 N49.34574 E22.68125

Drewniana cerkiew greckokatolicka z roku 1830 pw. Narodzenia NMP; należy do nurtu cerkwi wzorowanych na kościołach łacińskich, wznoszonych na rzutach o dwudzielnych układach (nawa i prezbiterium). Świątynia kryta dwuspadowymi dachami, oddzielnymi dla każdej części. Po roku 1951 opuszczona i zdewastowana, służyła jako magazyn szyszek do roku 1976. Od roku 1979 służy jako kościół filialny parafii rzymskokatolickiej w Czarnej.

Cerkiew w Żłobku jest świątynią orientowaną, dwudzielną o konstrukcji zrębowej. Zbudowana została z funduszy państwowych przez Austriaków. Efektem tego jest mocno uproszczona, latynizująca architektura cerkwi. Prezbiterium i szersza od niej nawa wybudowane na planie prostokąta. Do prezbiterium od północy przylega zakrystia. Od zachodu mały przedsionek o konstrukcji słupowej. Nad nawą, prezbiterium i przedsionkiem dachy dwuspadowe, nad zakrystią pulpitowy. Wszystkie kryte gontem.

Bandrów Narodowy

W Bandrowie Narodowym znajduje się cerkiew greckokatolicka 1825 r. pełniąca obecnie rolę kościoła pw. św. Andrzeja Boboli. Pierwotnie wzniesiona została w 1825 roku w Jasieniu, a w obecne miejsce przeniesiono ją w 1974 roku. Za cerkwią znajduje się stary cmentarz z kilkoma nagrobkami. Bandrów jest jednym z najstarszych ośrodków górnictwa naftowego na świecie, Kopalnie ropy naftowej istniały tu przed rokiem 1884.

Spoza szlaku oficjalnego.

Dwernik - kościół drewniany

Kościół p.w. Świętego Michała Archanioła i MB Królowej Aniołów z lat 1979 – 81. Zbudowany wg projektu Jana rządcy z materiału z cerkwi greckokatolickiej w Lutowiskach p.w. Świętego Mikołaja z 1898 r. 

NIeistniejąca dziś cerkiew w Dwerniku.

Niestety nie udało się odtworzyć pierwotnego kształtu świątyni.

Kościół drewniany, jednonawowy konstrukcji zrębowej. Orientowany. Prezbiterium mniejsze od nawy, zamknięte trójbocznie z dwoma bocznymi zakrystiami. Kruchta od frontu nawy. Dach jednokalenicowy, kryty blachą z wieżyczką na sygnaturkę w kształcie iglicy. Wokół świątyni podcienia obite blachą. Wewnątrz pozorne sklepienie kolebkowe. Chór muzyczny. Ołtarz główny neogotycki. Stacje Drogi Krzyżowej z przeł. XIX i XX w. w formie litografii. Dzwonnica drewniana konstrukcji słupowej z 1995 r.

W środku znajduje się ołtarz z XIX wieku z unikatowym obrazem św. Michała Archanioła, który został namalowany techniką ikonową (ale na blasze). W prezbiterium znajdują się 4 olejne obrazy (XIX wiek) ewangelistów, krzyż ołtarzowy z XIX wieku, wywodzący się z artystycznej ludowej szkoły lwowskiej. W kościele znajduje się też przepiękny kielich z wygrawerowaną inskrypcją „Szymon Dubowiec 1830”.

Stefkowa - cerkiew przy drodze

sad.podkarpackie.travel/

Cerkiew zbudowana w latach 1836–40 prawdopodobnie z fundacji Andrzeja Górskiego i Laskowskiego, staraniem ówczesnego proboszcza Benedykta Kałuźniackiego. Stojącą nieopodal cerkwi drewnianą dzwonnicę postawiono w 1906 r. Od 1953 r. świątynia użytkowana przez Kościół rzymskokatolicki.

Jest ona typowym przykładem budowli cerkiewnych, jaki upowszechnił się w XIX wieku w dolinie górnego Sanu. Cerkiew jest orientowana, zbudowana na planie prostokąta, posiada konstrukcję zrębową trójdzielną z zamkniętym trójbocznie sanktuarium. Po bokach zbudowano dwie zakrystie - od północy i od południa. Od strony zachodu, przy babińcu, dostawiono wieżę – dzwonnicę konstrukcji słupowej pod dachem namiotowym. Nawa  jest szersza i wyższa od przylegających do niej pomieszczeń. Zrąb ścian nawy, sanktuarium i babińca jest równej wysokości. Dachy są dwuspadowe a nad zakrystiami – pulpitowe. Nad nawą znajduje się baniasta wieżyczka na sygnaturkę. Ściany poszyte są gontem a wieża szalowana pionowymi deskami. Na szczycie sygnaturki oraz nad sanktuarium i wieżą umieszczono żelazne kute krzyże. 
Otoczony starodrzewem zespół cerkiewny rozmieszczony jest na niewielkim wzniesieniu w środkowej części wsi, po północnej stronie drogi Olszanica – Ustrzyki Dolne. Cerkiew orientowana. W jej bezpośredniej bliskości kilka nagrobków z XIX/XX w. oraz dzwonnica od południa. W odległości ok. 150 m na północ cmentarz, na nim zabytkowe nagrobki.

Budowla konstrukcji zrębowej trójdzielna, z sanktuarium zamkniętym trójbocznie, z parą zakrystii od północy i południa, z wieżą konstrukcji słupowej dostawioną przy babińcu od zachodu. Nawa, babiniec i wieża na planie prostokąta, sanktuarium zamknięte trójbocznie. Nawa szersza i wyższa od przylegających do niej pomieszczeń. Zrąb ścian sanktuarium, nawy i babińca równej wysokości. We wszystkich pomieszczeniach stropy deskowe. Dachy dwuspadowe, nad zakrystiami – pulpitowe. Na środku kalenicy dachu nawy baniasta wieżyczka na sygnaturkę. Wieża słupowa pod dachem namiotowym. Ściany cerkwi pobite gontem. Wieża szalowana deskami pionowo. Wszystkie połacie dachowe pokryte blachą. Przycieś w całym budynku osłonięta fartuchem na ryglach pobitym blachą. Na sygnaturce oraz w zwieńczeniu dachów sanktuarium i wieży żelazne kute krzyże. Ściany dzwonnicy poszyte gontem, dach namiotowy pod blachą.

We wnętrzu zachowała się część ikonostasu z 1904 roku, a w prezbiterium ołtarz zaprestolny z ikoną Bogarodzicy z 1797 roku (fundacji Bazylego Bodnara)oraz monumentalny baldachim.  Pod chórem znajduje się obraz Świętego Hieronima z XVII wieku. Pozostałe wyposażenie pochodzi z XVIII i XX wieku - m.in. ołtarze boczne, obrazy na płótnie, feretrony,  oraz portret fundatora cerkwi, Andrzeja Górskiego, z poł. XIX w.

Opodal cerkwi otoczonej starodrzewem w 1906 roku, wzniesiono drewnianą dzwonnicę z dwoma dzwonami z brązu: pierwszy wykonane na początku XX wieku a drugi w 1926 roku. W niedalekiej odległości jest stary cmentarz, na którym zachowało się kilka nagrobków z XIX/XX wieku. Od roku 1947 (różne daty)cerkiew w Stefkowej pełni rolę rzymskokatolickiego kościoła filialnego parafii Niepokalanego Poczęcia NMP w Olszanicy.

Świątynia w Stefkowej, pomimo przekrycia głównych pomieszczeń dachami kalenicowymi i zrównania wysokości zrębu ich ścian, pozostaje budowlą wyraźnie tradycyjną, nawiązującą kompozycyjnie do dawnej architektury cerkiewnej. Wyraża się to wyraźną trójdzielnością budynku, akcentowaną dominacją masywu nawowego oraz trójbocznym zamknięciem sanktuarium organicznie powiązanego z parą bliźniaczych zakrystii (nawiązanie do pastoforialnego układu z prothesis i diakonikonem). Wieża-dzwonnica w masywie zachodnim została podporządkowana układowi przestrzennemu zasadniczej części cerkwi. Taki typ budowli cerkiewnych, zarówno wieżowych, jak bezwieżowych, upowszechnił się w XIX w. na obszarze górnego Nadsania.

Tekst pochodzi z: sad.podkarpackie.travel 

oraz z  https://www.geocaching.com/geocache/GC7XRMD

wiecej - http://www.twojebieszczady.net/st_cerkwie/cerkiew_stefkowa.php

Myczkowce - miniatury cerkwi drewnianych

16 października 2007 w ośrodku Caritas w Myczkowcach zostało otwarte Centrum Kultury Ekumenicznej. Centrum powstało z inicjatywy księdza Bogdana Janika, dyrektora ośrodka w Myczkowcach i zostało zadedykowane Janowi Pawłowi II- wielkiemu orędownikowi ekumenizmu.

Na blisko hektarowej powierzchni zgromadzono tu 140 makiet cerkwi greckokatolickich, prawosłowanych oraz kościołów rzymskokatolickich z terenu południowo-wschodniej Polski, Słowacji oraz Ukrainy. Wszystkie miniatury wykonano w skali 1:25 a dokonał tego zespół osób kierowany przez Janusza Kuliga z Chmielnika koło Rzeszowa, natomiast architekturę terenu przygotował Norbert Piekarski z Bliznego. Znajduja się tu świątynie istniejące do dziś, jak i te, których na żywo już nie zobaczymy.

Teren został podzielony na 10 niewielkich wzgórków, na których stanęły obiekty z poszczególnych regionów, pogrupowane tematycznie. Makiety otoczono miniaturową roślinnością, podobną do tej, która znajduje się przy poszczególnych świątyniach. Po kamieniach płyną potoki, szumi woda a z cerkiewek (bo tych jest najwięcej) rozbrzmiewają starocerkiewne śpiewy. W centrum parku umieszczono pomnik wielkiego Jana Pawła II. Poszczególne Sektory to Pogórzanie, Zamieszańcy, Łemkowie, Łemkowie słowaccy, Grupa Polsko-Ruska, Dolinianie, Teren mieszany, Bojkowie i Bojkowie ukraińscy.

Więcej zdjęć

Bereznica Wyżna

Cerkiew zbudowana została w roku 1830 lub 1839 przez cieślę Jana Hnatkowskiego z fundacji Mikołaja Krajewskiego w miejscu wcześniejszej cerkwi parafialnej z roku 1515[1]. Należała do parafii greckokatolickiej w Żernicy Wyżnej. Została odnowiona w roku 1902. W okresie wysiedleń w budynku stacjonowało wojsko. Po roku 1947 przejęta przez kościół rzymskokatolicki. W roku 1961 zamknięta przez Urząd do Spraw Wyznań w Rzeszowie. Ponownie miejscem kultu stała się w roku 1970.

Cerkiew w Bereźnicy Wyżnej jest świątynią orientowaną, o konstrukcji zrębowej, pozornie dwudzielną, z babińcem niewyodrębnionym z bryły budowli. Od zachodu przedsionek o konstrukcji słupowej. Prostokątny babiniec i nawa jednakowej szerokości. Prezbiterium węższe, zbudowane na planie prostokąta. Od północy przylega do niego zakrystia. Nad babińcem, nawą i prezbiterium znajduje się czterospadowy, jednokalenicowy dach. Nad przedsionkiem i zakrystią dachy pulpitowe.

We wnętrzu znajduje się duża część ikonostasu z ikonami z XIX wieku, który przesunięty został na tylną ścianę prezbiterium. Brak w nim kilku prazdników, skradzionych w latach 80. XX wieku. Do lat 70. XX wieku w cerkwi znajdował się fragment XVII wiecznego ikonostasu z poprzedniej cerkwi. Na ścianach i stropie polichromia figuralna. W zakrystii znajduje się przedwojenne tabernakulum.

Przed cerkwią na jej osi znajduje się drewniana, dwukondygnacyjna, dzwonnica o konstrukcji słupowej, nakryta dachem namiotowym. Wzniesiona w roku 1830. Znajdujący się w niej dzwon pochodzi z roku 1868.

Przy cerkwi użytkowany do dziś cmentarz cerkiewny, na którym znajdują się groby lokalnych właścicieli ziemskich.

Polana

N49.30424 E22.57344

Cerkiew orientowana, umiejscowiona w centralnej części wsi, po północnej stronie drogi Czarna- Polańczyk. W niewielkiej odległości od cerkwi, po stronie południowej, na wysokości wejścia, wolnostojąca dzwonnica drewniana. Zespół cerkiewny otoczony starodrzewem. Wokół cmentarz przycerkiewny z kilkunastoma zachowanymi nagrobkami.

Cerkiew w Polanie - lipiec '2016

Cerkiew drewniana, dwudzielna (korpus nawowy przedłużony w wyniku przebudowy), z sanktuarium zamkniętym trójbocznie, konstrukcji zrębowej, z zakrystią zrębową, dobudowaną na słup od północy. Ściany sanktuarium i nawy zbieżne. Budynek na kamiennym podmurowaniu. Zwęgłowamia na zamek z krytym czopem, płaski, bez ostatków. W zachodniej elewacji para rysiów stanowiąca podparcie dachu pulpitowego ponad wejściem. Podwalina dębowa. Belki zrębu ścian z drewna iglastego. Statyka północnej i południowej ściany nawy wzmocniona trzema parami lisic. 

Cerkiew w Polanie - sierpień '2011

Wewnętrzne ściany budynku i stropy otynkowane (w 1937 roku). W miejscu przedłużenia korpusu nawowego, na wysokości oczepu, pozioma belka stężająca. Dachy konstrukcji krokwiowej. Nad nawą dwuspadowy, nad sanktuarium siodłowy pięciopołaciowy, o wspólnej kalenicy, z uskokiem wynikającym z węższego rozplanowania sanktuarium. Dach nad zakrystią pulpitowy, stanowiący przedłużenie połaci dachowej nad sanktuarium. Pulpitowy dach w elewacji zachodniej założony na poziomie okapu dachowego nawy. Na kalenicy ponad częścią nawową trzy ośmioboczne wieżyczki na sygnaturkę, z baniastymi hełmami (środkowa większa i wyższa), na których żelazne, kute krzyże. Wszystkie połacie dachowe pokryte blachą. Ściany pobite pionowym deskowaniem. Pierwotnie ponad podwaliną wąski daszek okapowy na ryglach. Portal wejściowy w zachodniej ścianie nawy prostokątny, ościeżowy, zaopatrzony w drzwi pełne, deskowe.

Smolnik nad Sanem - UNESCO

Świątynia w Smolniku należy do nielicznie zachowanych, na terenie południowo- wschodniej Polski, trójdzielnych cerkwi kopułowych, powszechnie występujących na Bojkowszczyźnie, zniszczonych na tym obszarze (w obecnych granicach Polski) po 1947 roku.

Cerkiew orientowana, umiejscowiona na terenie wyludnionej wsi, w odległości ok. 400 metrów na południe od szosy Lutowiska – Stuposiany, na wzgórzu, w otoczeniu starodrzewu. Ogrodzenie drewniane. Od wschodu cmentarz, założony w XIX wieku.

Więcej zdjęć: https://photos.app.goo.gl/uEWr5XA1eLrFTja23

Cerkiew drewniana, konstrukcji zrębowej, trójdzielna, z pastoforium od północy, z opasaniem na rysiach. Podmurowanie kamienne. Podwaliny dębowe. zrąb ścian z drewna iglastego. Nad sanktuarium i nawą kopuły brogowe zrębowe z załomem (nawowa z krzyżowym stężeniem); nad babińcem sklepienie kolebkowe. Dachy nad sanktuarium nawą i babińcem namiotowe z załomem, zwieńczone makowicami. Pastoforium pod opasaniem. Wewnątrz, chór śpiewaczy w zachodniej części cerkwi. Ościeżowe portale i okna (prostokątne, podwójne i okrągłe). Ściany powyżej opasania i wszystkie połacie dachowe opierzone gontem. Sanktuarium, nawa i babiniec kwadratowe w planie; pastoforium prostokątne. Nawa większa od sanktuarium i babińca. Masyw nawowy wyższy od pozostałych; okapy dachowe na jednym poziomie. 

Z dawnego wyposażenia cerkwi przetrwała do dnia dzisiejszego ikona Wniebowzięcia Bogarodzicy z 1748 roku. W górnej partii ściany ikonostasowej figuralna polichromia ścienna (wizerunki starotestamentowych Proroków) z końca XVIII wieku, odnowiona w 1923 roku przez Eliasza Decuka z Sanoka.

W 2013 roku, wraz z 15 innymi drewnianymi świątyniami, została wpisana na listę UNESCO.

Średnia Wieś

Kościół w Średniej Wsi jest najstarszym kościołem w Bieszczadach.

Kościół Wniebowzięcia NMP w Średniej Wsi (pow. leski) powstał prawdopodobnie w II połowie XVI w. jako kaplica dworska.

W XVII w. przejęli go protestanci, a w 1697 r. wrócił do katolików.

Drewniana świątynia konstrukcji zrębowej, na kamiennej podmurówce, z wieżą konstrukcji słupowo-ramowej (dobudowaną w latach 1983-84). Z zewnątrz budowla w całości obita gontem.

Całość na planie prostokąta, z krótkim prezbiterium zamkniętym trójbocznie.

W ścianie frontowej znajduje się portal, utrzymany w gotyckim stylu ciesielskim. Wyposażenie późnobarokowe, m.in. ołtarz główny i dwa ołtarze boczne, wykonane przez snycerzy krośnieńskich. 

Ulićcke Krive

Więcej zdjęć: https://photos.app.goo.gl/jzENgX9qqaNPgPL4A

Trójdzielna budowla zrębowa spoczywa na niskiej, kamiennej podmurówce. Z masywnego, bogato dzielonego dachu gontowego wystają dwie wieże z prostymi krzyżami. W wyższej wieży zachodniej umieszczone są  dzwony. Drzwi wejściowe są  barokowe z oryginalnym, pierwotnym okuciem. Bogato zdobiony ikonostas barokowy pochodzi z XVIII wieku.

Topola

Więcej zdjęć: https://photos.app.goo.gl/jzENgX9qqaNPgPL4A

Kościół pod wezwaniem św. Michała Archanioła postawili wierni około 1700 roku na wzgórzu ponad wsią. W areale znajduje się cmentarz i oddzielna The bell-tower pochodząca z XX wieku.

Rusky Potok

Więcej zdjęć: https://photos.app.goo.gl/jzENgX9qqaNPgPL4A

Znajdują  się tu księgi liturgiczne z połowy XVII w napisane cyrylicą.

Chmiel

N49.22057 E22.60113

Cerkiew orientowana, umiejscowiona w środkowej części wsi, na lewym brzegu Sanu. Na terenie przycerkiewnym cmentarz, na którym zachowanych 6 nagrobków. W sąsiedztwie cerkwi, po północnej stronie budynek dawnej plebanii.

Cerkiew w Chmielu należy do grupy zabytków, licznie jeszcze reprezentowanych na obszarze południowo – wschodniej Polski, których forma ukształtowała się w wyniku świadomych poszukiwań stylistycznych, mających doprowadzić do wypracowania form tzw. uniwersalnego “stylu narodowego" (podobnym zjawiskiem w polskiej tradycji kulturowej tego czasu jest ukształtowanie się tzw. “stylu zakopiańskiego").Ukraiński styl narodowy wyrażał się również w odpowiednio stylizowanych układach osiowych (amfiladowych). Do świątyń krzyżowych, wzniesionych w “stylu narodowym" zaliczyć możemy np. cerkwie w Hoszowczyku, Hoszowie czy Gładyszowie (Łemkowszczyzna), które w sposób jeszcze wyraźniejszy wskazują na źródła inspiracji.

Cerkiew w Chmielu - zima'2018