Jeleśnia - karczma z XVIII w.

U wejścia do charakterystycznego, drewnianego budynku w centrum Jeleśni widnieją słowa:

Coś ty chłopie łosoloł?
Cy ty ni mos rozumu?
Karcma stoi u drogi,
A ty idzies do dumu?

To „Stara Karczma” w Jeleśni, będąca jednym z wielu ongiś tego rodzaju obiektów we wsiach beskidzkich. Początki karczmy, która obecnie tak, jak dawniej pełni rolę obiektu gastronomicznego, datowane są bardzo ogólnie, na wiek XVI, XVII lub XVIII. Jest to jeden z zabytków znajdujących się na Szlaku Architektury Drewnianej województwa śląskiego.

Miejscowość Jeleśnia leży na pograniczu Beskidu Żywieckiego oraz Makowskiego, w południowo-wschodnim zakątku województwa śląskiego. Budynek karczmy pochodzi najprawdopodobniej z wieku XVIII, choć nie brak domysłów iż jest to budowla wcześniejsza, postawiona przez osadników Wołoskich. W każdym bądź razie na stropie widnieje data 1774 rok. Niegdyś karczmy stanowiły powszechny element wiejskiego krajobrazu. 

Około 70-80 procent wsi beskidzkich posiadało takie przybytki. Były one miejscem spotkań oraz konsumpcji i pełniły istotną rolę dla podróżnych, będąc etapowymi wozowniami i świadcząc usługi noclegowe. Do czasów dzisiejszych w rejonie żywiecczyzny zachowały się karczmy w Suchej Beskidzkiej (słynny „Rzym”) oraz właśnie w Jeleśni. 

Karczma stała przy popularnym miejscu targowym, leżącym na szlaku kupieckim, który łączył ziemię żywiecką ze znajdującą się po drugiej stronie Beskidu Żywieckiego krainą Orawa, należącą do Górnych Węgier. Legendy, które miały zapewne dodać miejscu prestiżu, mówią o przeniesieniu stropu do karczmy z krakowskich Sukiennic. Bywali tutaj beskidzcy zbójnicy - jak choćby sławny w tutejszych okolicach Proćpak. 

W wieku XIX miał miejsce generalny remont i rozbudowa karczmy. Z tych właśnie czasów pochodzi m.in. charakterystyczny ganek. Będąc w drugiej połowie XIX w. własnością arcyksięcia Habsburga, obiekt trafił ostatecznie w ręce rodziny Witków z Jeleśni. Karczma została uszkodzona w czasie II wojny przez pocisk artyleryjski, co spowodowało konieczność kolejnego remontu. Działająca obecnie w jeleśniańskiej karczmie restauracja reklamuje się m.in. potrawami gdzie indziej nieznanymi. Urządza się tu także imprezy z muzyką góralską w stylowej, regionalnej oprawie.

sad.slaskie.travel