Łowicki Park Etnograficzny w Maurzycach

http://muzeumlowicz.pl/

 

Łowicki Park Etnograficzny w Maurzycach gromadzi zabytki architektury z terenu dawnego Księstwa Łowickiego (obszar współczesnych powiatów łowickiego i skierniewickiego). Położony jest w odległości ok. 7 km od Łowicza, przy trasie Warszawa – Poznań. Do zwiedzania został udostępniony w połowie lat 80. Obecnie znajduje się tu ponad 40 obiektów, datowanych w większości na II poł. XIX i I poł. XX w. Ich rozmieszczenie ukazuje dwa historyczne układy przestrzenne łowickiej wsi: tzw. starą wieś – owalnicę z centralnym placem wioskowym, występującą w XIX w. oraz tzw. nową wieś – pouwłaszczeniową ulicówkę.

Według tych założeń usytuowano budynki mieszkalne oraz inwentarskie, prezentując charakterystyczne dla różnych okresów wyposażenie wnętrz, sposoby dekoracji i narzędzia.

W obrębie starej wsi znajduje się zagroda zamknięta - tzw. okólnik, popularna w regionie od poł. XIX w. W jej skład wchodzi chałupa ze Złakowa Borowego i rekonstrukcja obory kamiennej ze Złakowa Kościelnego. W jedną z dwóch pierzei bocznych wbudowany został drewniany lamus ze wsi Boczki. Chałupa należała do słynnej wycinankarki, Justyny Grzegory. Można tu zobaczyć m.in. bogato dekorowane wnętrze odświętne z zaaranżowanym miejscem pracy wycinankarki. Siedlisko zamyka stodoła ze wsi Wicie. W jej sąsiekach prezentowane są maszyny do obróbki zbóż i chłopskie pojazdy wyjazdowe. Obok tej zagrody znajduje się chałupa ze wsi Skowroda z sienią i 2 izbami. W tej części skansenu usytuowana jest także zagroda otwarta, w skład której wchodzi chałupa ze Złakowa Borowego,  stodoła i lamus z „rysiami” ze Złakowa Kościelnego oraz rekonstrukcja XVIII-wiecznej, drewnianej obory z Goleńska. W chałupie możemy zobaczyć narzędzia wykorzystywane do obróbki lnu i wykonywania tkanin samodziałowych.

"Nową wieś" reprezentuje 5 gospodarstw i 3 wolnostojące budynki mieszkalne. Pierwszy budynek od strony wejścia do skansenu to chałupa ze wsi Złaków Borowy. Urządzono w niej szkołę wiejską i mieszkanie nauczycielki z okresu międzywojennego. Obok szkoły znajduje się zagroda, którą tworzą: budynek mieszkalny i obora kamienno - ceglana ze Złakowa Borowego, stodoła ze Złakowa Kościelnego oraz lamus z Radziejowic. Chałupa reprezentuje powszechny w XIX w. podział wnętrza na izbę świąteczną i roboczą, z dwiema komorami bocznymi. Zewnętrzne lica ścian szczytów chałupy zdobione są tzw. "fiorami". W następnym siedlisku znajdują się 2 obiekty XX-wieczne: budynek mieszkalny tzw. czworak, zaadoptowany na cele administracyjne i stodoła z Boczek Chełmońskich. Tuż obok posadowiono szalowaną chałupę ze wsi Bogoria, która w sezonie pełni rolę karczmy. Następny w kolejności obiekt to chałupa ze Złakowa Borowego. Jedna z jej izb została poświęcona poetce i hafciarce: Bronisławie Skwarnej z Chąśna, druga wykorzystywana jest na cele edukacyjne. Obok znajduje się gospodarstwo, na które składają się: chałupa z Chlebowa i stodoła ze Złakowa Borowego. Budynek mieszkalny wyposażony jest w meble i sprzęty gospodarstwa domowego z lat 60/70. XX w., w całości pochodzące z gospodarstwa w Rząśnie. Następną zagrodę tworzą: chałupa z Łaguszewa, lamus ze stryszkiem z Niedźwiady, stodoła z Otolic oraz rekonstrukcja kamienno-drewnianej obory. Chałupa i stodoła wykorzystywane są obecnie do organizowania różnego rodzaju imprez okolicznościowych, prezentacji artystów ludowych i pokazów wesela łowickiego. W ostatnim z odtwarzanych gospodarstw, w skład którego wchodzą budynek mieszkalny i stodoła ze Złakowa Borowego,  obora kamienno – ceglana z Mastek oraz bróg, zilustrowano przemiany jakie zachodziły w budownictwie wiejskim i wyposażeniu wnętrz chłopskich. Wnętrze chałupy podzielone zostało na część starą z pocz. XX w. z bogatą dekoracją papieroplastyczną (wycinanki, bukiety, pająk) oraz część nowszą z wyposażeniem z okresu międzywojennego. W budynku obory znajduje się ekspozycja sprzętów do ochrony roślin i wiejska stolarnia. W stodole i pod brogiem zgromadzono maszyny, narzędzia i pojazdy rolnicze.

Uzupełnieniem obrazu łowickiej wsi, odtwarzanego w skansenie, są przykłady tzw. małej architektury: studnie, kapliczki i krzyże przydrożne, budynki związane z wiejskimi rzemiosłami (kuźnia i wiatrak "koźlak" ze Świeryża) oraz strażą pożarną (rekonstrukcja strażnicy ze Złakowa Borowego, bróg z ekspozycją sprzętu strażackiego).

Na teren skansenu przeniesiony został zespół sakralny z Wysokienic złożony z drewnianej, jednonawowej  świątyni datowanej na 1758 r. oraz dzwonnicy z 1774 r. Kościół pod wezwaniem św. Marcina, fundacji arcybiskupa gnieźnieńskiego Adama Komorowskiego, wzniesiony został w stylu barokowym. Posiada dach kryty gontem z wieżyczką z sygnaturką oraz zachowany oryginalny wystrój wnętrza złożony m.in. z ołtarzy, ambony i chrzcielnicy. Obok świątyni zlokalizowano budynek plebanii z Pszczonowa z przeł. XIX/XX w.  Translokacja i renowacja obiektów była współfinansowana ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Łowicki Park Etnograficzny jest miejscem chętnie odwiedzanym przez mieszkańców regionu i turystów z Polski i zagranicy. W sezonie odbywają się tu m.in. plenery malarskie oraz cieszące się dużym zainteresowaniem imprezy cykliczne jak Majówka w Skansenie, Niedziela w Skansenie czy Żniwa, podczas których można wziąć udział w ciekawych zajęciach edukacyjnych, prezentacjach rękodzieła czy obejrzeć występy zespołów folklorystycznych.