Zabytkowe zagrody: Bodzentyn i Kakonin

 Zabytkowa Zagroda Czernikiewiczów 

Jest to zbudowana w roku 1809 zagroda, która składa się między innymi z domu, stajni, obory, wozowni, wiaty i kilku innych zabytkowych budynków. Stanowi ona ważny zabytek małomiasteczkowej kultury. Jest ponadto najstarszą i jedyną tak doskonale zachowaną małomiasteczkową zagrodą na terenie województwa świętokrzyskiego. Pod koniec ubiegłego wieku została poddana gruntownej renowacji, dzięki czemu jest teraz dostępna dla zwiedzających. Pełni ponadto rolę jednej z filii Muzeum Wsi Kieleckiej.

Kakonin - zagroda po drugiej stronie gór

https://www.geocaching.com/geocache/GC5X0YA

U stóp południowego stoku Pasma Łysogórskiego, w Kakoninie zwiedzić można zabytkową, drewnianą chałupę pochodząca z połowy XIX wieku, wyposażoną w zabytkowe eksponaty. To charakterystyczny dla wsi świętokrzyskich drewniany budynek mieszkalny, ma wejście od frontu i od podwórza, składa się z trzech pomieszczeń w typowym układzie sień - izba - komora. Wnętrze chałupy świętokrzyskiej z Kakonina, odtworzone na podstawie badań etnograficznych i archiwalnych, przedstawia materialne warunki życia średniozamożnej rodziny rolniczej z przełomu XIX i XX wieku.

Zabytkową chałupę zlokalizowaną w otulinie Świętokrzyskiego Parku Narodowego, wybudował Wojciech Samiec około roku 1820. Po zawarciu małżeństwa z mieszkanką Kakonina Teklą Iwanówną, objął on po rodzicach panny młodej, średniorolne gospodarstwo oznaczone nr 14. Charakterystyczny dla wsi świętokrzyskich drewniany budynek mieszkalny, ma wejście od frontu i trzy pomieszczenia w typowym układzie sień-izba-komora. Chałupa posiadająca ściany z belek jodrowych (węgłowanych na "obłap") i czterospadowy dach kryty gontem wchodzi w skład gospodarstwa złożonego dodatkowo z obory i stodoły. Budynek o wymiarach 12,5 x 6,15 metra, osadzono pierwotnie na podmurówce z kamienia polnego, łączonego gliną, na której leżą dębowe bale podwaliny - tzw. "przyciesie". Szczeliny między belkami ścian upchano leśnym mchem i polepione gliną wymieszaną z plewami. Izba posiada podłogę i powałę wykonaną z desek jodłowych, natomiast w sieni i komorze "polepę" glinianą. Urządzenia ogniowe chałupy składają się z trzonu kuchennego zaopatrzonego w "blachy" z "fajerkami", pieca chlebowego oraz pieca ogrzewczego z obszernym "zapieckiem", przeznaczonym do spania w zimie. W sieni widoczny jest komin z charakterystyczną wnęką, gdzie wstawiano trójnóg metalowy zwany "dynarkiem" i gotowano jedzenie na otwartym ogniu. Obiekt przeżył w swojej historii dwie "przeprowadzki". W 1843 r. po oczynszowaniu wsi całą zagrodę wraz z chałupą przeniesiono na działkę nr 48, gdzie stała około 40 m od drogi do roku 1969, a następnie "powędrowała" w 1970 roku, na wschodni kraniec Kakonina (działka nr 6) po wykupieniu jej przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Położona przy głównych szlakach turystycznych Łysogór pełni rolę muzealnego punktu etnograficznego zachowanego "in situ".

Wnętrze chałupy świętokrzyskiej z Kakonina, odtworzone na podstawie badań etnograficznych i archiwalnych, przedstawia materialne warunki życia średniozamożnej rodziny rolniczej z przełomu XIX i XX wieku. W budynku mieszkała na stałe rodzina złożona z 8 osób: dwojga gospodarzy, czwórki dzieci i dziadków. Izba mieszkalna chałupy była pod koniec XIX wieku pomieszczeniem wielofunkcyjnym, gdzie przygotowywano jedzenie dla ludzi, karmę dla inwentarza, a w zimie jak wynika z przekazów przetrzymywano nawet krowę z cielęciem. Dwa, bądź trzy łóżka wystarczały do spania domownikom. W ciągu dnia wszystkie zasłane były "na glanc", pierzyny przykrywano derkami lnianymi a na nich układano piętrzące się poduszki w odświętnych powłoczkach z koronkowymi wstawkami. Kołyskę dla małego dziecka podwieszano u "stragarza" na linach konopnych.

We wnęce pieca ogrzewczego, gdzie zazwyczaj przechowywano drewno opałowe urządzano sporadycznie gniazda dla kur. Zdarzało się, że rolę tę, dla gęsi pełniły koszyki umieszczane pod ławami i łóżkiem. Pod powałą na ścianie naprzeciw drzwi wejściowych wieszano w rzędzie obrazy religijne (oleodruki), pochylone pod kątem, przedstawiające: Matkę Boską, Ukrzyżowanie Pana Jezusa, Najświętsze Serce Pana Jezusa i wyobrażenia popularnych świętych takich jak św. Krzysztof, św. Barbara - patronka "dobrej śmierci" etc. Ilość i jakość obrazów świadczyła o pozycji społecznej gospodarza. Pod nimi zawieszano dodatkowo małe "obrazicki" owalne lub kwadratowe. Obrazy przystrajano bibułkowymi koronami i kwiatami. Między wizerunkami, w czasie świąt przyklejano tradycyjne wycinanki świętokrzyskie. Wystrój izby uzupełniają ławy, przy których dawniej spożywano posiłki, stół z figurą Matki Boskiej i "kwiatonami" bibułkowymi, malowana skrzynia z Bielin oraz prosty kredens w formie otwartych półek na naczynia. Komora w chałupie Kakonińskiej służyła do przechowywania mąki w "szafami", kapusty w beczkach, mleka 

w garnkach, narzędzi rzemieślniczych, tkackich itp. Funkcje magazynowe pełnił także strych. W sieni zabytkowej chałupy pokazujemy zwiedzającym interesującą wystawę pt. "Kakonin wiosną" artysty fotografika Henryka Pieczula, ukazującą nieistniejącą zabudowę wsi sprzed blisko 30 lat. Przed chałupą urządzono tradycyjny wiejski warzywno - kwiatowy ogródek przydomowy, otoczony płotem wyplatanym z gałęzi. W przyszłości zagroda kakonińska uzupełniona zostanie o rekonstrukcję drewnianej obory, stodoły i wiatę. Przygotujemy tutaj sklepik, bar i toalety. Urządzimy obejście – wygospodarujemy miejsce na ognisko, grilla, na spoczynek po trudach wędrówek. Będzie to atrakcja przyciągająca uwagę turystów i pielgrzymów przemierzających drogi i szlaki, prowadzące przez naszą gminę.

Dla mieszkańców naszej gminy chałupa w Kakoninie jest powodem do dumy. Sięgnęliśmy do korzeni, dzięki czemu mamy prawdziwe Muzeum historii naszej gminy. Jego istnienie pozwoli ocalić od zapomnienia kulturę i tradycję naszego regionu.

Nazwa miejscowości Kakonin pochodzi od imienia zbója Kaka. Legenda o nim przeniesie Państwa w zamierzchłe czasy, w mroczne ostępy świętokrzyskiej puszczy.