Mnichów - kościół

 

Kościół drewniany pw. św. Szczepana Diakona, wzniesiony prawdopodobnie w latach 1765–1770. Jest to prawdopodobnie jedyny ocalały w Europie kościół drewniany z wystrojem rokokowym. Podając daty powstania kościoła wymienia się rok 1731 i 1754, choć akt fundacji pochodzi dopiero z 13 lutego 1770 r. Za fundatora kościoła uważa się księdza Macieja Łubieńskiego (późniejszy archidiakon krakowski oraz dziekan gnieźnieński), który był właścicielem dóbr ziemskich w Mnichowie w tamtych czasach. Inne źródła podają jako fundatora Stefana Dunin Wąsowicza ze Smogorzowa. Pierwsze zachowane dokumenty to pochodząca z 1819 r. wzmianka o powstaniu cmentarza. 

Kościół św. Szczepana w Mnichowie jest wykonany z drewna modrzewiowego. Jest zwrócony ścianą ołtarzową w stronę wschodnią i ma plan krzyża łacińskiego. Wewnątrz kościoła znajduje się rokokowy ołtarz wykonany z drewna modrzewiowego. Zachowała się również XVIII-wieczna zasuwa ołtarzowa. W jej górnej części przedstawiona jest Święta Trójca, na dolnej zaś Święci Męczennicy: Maciej oraz patron Kościoła Święty Szczepan. 

Wyposażenie kościoła rokokowe. Znajduje się tu m.in. kapitel kruchty wykonany w XII wieku, a wykorzystywany obecnie jako kropielnica. Z drzewa lipowego wykonane są: ambona, chrzcielnica, konfesjonał oraz zdobiące barokowy chór figury. Kolumny, które podpierają chór, mają stylizowane głowice korynckie. Organy świątyni ozdobione są rokokowym ornamentem. Pod murami świątyni znajdują się murowane podziemia, w których jeszcze kilkanaście lat temu odbywały się nabożeństwa. Kościół jest wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A-107/1-2 z 2.10.1956 i z 11.02.1967).